Có một câu chuyện thú vị mà tôi từng nghe khi làm việc trong lĩnh vực truyền thông: Một sinh viên ngành đồ họa người Trung Quốc từng nói với giảng viên của mình rằng, “Chúng em muốn tạo ra một Pixar của Trung Quốc.” Nhiều người ban đầu nghĩ đó là lời nói chơi, cho đến khi Ne Zha (Na Tra) và Jiang Ziya (Giang Tử Nha) ra rạp và thu về hàng trăm triệu USD doanh thu. Khi ấy, cả thế giới bắt đầu để mắt tới một điều: Trung Quốc thực sự nghiêm túc với ngành hoathinh3d – và không giấu giếm tham vọng vượt mặt ông lớn Pixar.
1. Từ nền tảng yếu đến bước nhảy vọt bất ngờ
Trung Quốc vốn không phải là cái tên được nhắc đến nhiều khi nói về hoạt hình chất lượng. Trong suốt những năm đầu 2000, đa phần phim hoạt hình của nước này bị chê là sơ sài, thiếu sáng tạo, và chủ yếu phục vụ trẻ nhỏ.
Tuy nhiên, kể từ năm 2015 trở đi, Trung Quốc bắt đầu bơm vốn khủng vào lĩnh vực hoạt hình 3D, cả từ khu vực tư nhân lẫn nhà nước. Những studio như Light Chaser Animation, Beijing Enlight Media, Original Force… lần lượt ra đời với tiêu chí “phim nội dung Trung Quốc, kỹ xảo Hollywood”.
Sự chuyển mình rõ ràng nhất có lẽ là cú nổ của “Na Tra: Ma Đồng Giáng Thế” (Ne Zha, 2019). Với kinh phí khoảng 20 triệu USD, phim thu về hơn 725 triệu USD tại phòng vé Trung Quốc, trở thành phim hoạt hình ăn khách nhất mọi thời đại tại quốc gia này – một con số vượt xa kỳ vọng.
2. Vì sao hoạt hình 3D Trung Quốc trỗi dậy mạnh mẽ?
🔹 a. Công nghệ phát triển cực nhanh
Không còn thua kém phương Tây, Trung Quốc hiện sở hữu hệ sinh thái phần mềm và kỹ thuật dựng 3D hiện đại, nhiều phần mềm nội địa mạnh mẽ không kém Blender hay Maya. Ngoài ra, họ có lực lượng nhân lực đông đảo, chăm chỉ, giá rẻ, và… không ngại học hỏi.
🔹 b. Nội dung gắn liền văn hóa dân tộc
Thay vì sao chép các câu chuyện phương Tây, các nhà làm phim Trung Quốc chọn cách khai thác truyền thuyết dân gian, như Tôn Ngộ Không, Na Tra, Giang Tử Nha, Bạch Xà… Điều này giúp thu hút khán giả nội địa và tạo sự khác biệt rõ nét với Pixar vốn chuộng các chủ đề gia đình, cảm xúc hoặc khoa học viễn tưởng.
🔹 c. Sự hỗ trợ chính sách
Chính phủ Trung Quốc có chính sách ưu đãi thuế, đầu tư sản xuất, ưu tiên phát hành phim hoạt hình nội. Đây là lợi thế lớn để các studio phát triển mà không sợ “lép vế” trước phim ngoại như trước đây.
3. Pixar vẫn là đỉnh cao – nhưng khoảng cách đang thu hẹp
Phải công bằng mà nói, Pixar vẫn đang ở đỉnh cao về kỹ thuật, kịch bản và chiều sâu cảm xúc. Những phim như Inside Out, Soul, Coco không chỉ đẹp mắt mà còn khiến người xem khóc ròng vì thông điệp quá nhân văn. Đây là thứ mà phim Trung Quốc vẫn đang học hỏi và chưa đạt tới.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng trình độ kỹ thuật của hoạt hình 3D Trung Quốc đã tiệm cận Hollywood. Những cảnh chiến đấu trong Jiang Ziya hay hiệu ứng nước, lửa trong White Snake không thua kém Moana hay Raya and the Last Dragon là bao.
Vấn đề của hoạt hình Trung Quốc hiện tại không còn là “đẹp hay không”, mà là làm sao kể chuyện thật hấp dẫn, đánh trúng cảm xúc người xem quốc tế – điều mà Pixar làm quá tốt.
4. Trung Quốc có thực sự muốn “vượt mặt” Pixar?
Câu trả lời là: có – nhưng theo cách của họ.
Tham vọng của Trung Quốc không chỉ là làm hoạt hình đẹp hơn Pixar, mà là thống trị thị trường hoạt hình Châu Á, rồi vươn ra toàn cầu bằng “văn hóa mềm”. Điều này đã được thể hiện rõ qua:
- Chiến lược xuất khẩu nội dung sang thị trường Đông Nam Á, Nhật Bản, Hàn Quốc.
- Đưa phim hoạt hình lên Netflix, Bilibili, Tencent Video, IQIYI với phụ đề nhiều ngôn ngữ.
- Kêu gọi hợp tác quốc tế – ví dụ như bộ phim Wish Dragon là sản phẩm hợp tác giữa Trung Quốc và Sony.
Tuy vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều về “tư tưởng tuyên truyền” trong một số phim nội địa, nhưng không thể phủ nhận: Trung Quốc đang xây dựng một ngành công nghiệp hoạt hình 3D có chiều sâu và chiến lược rõ ràng.
5. Tương lai nào cho hoạt hình 3D Trung Quốc?
Với tốc độ tăng trưởng ấn tượng, khả năng đầu tư mạnh mẽ và nguồn nhân lực trẻ giàu sáng tạo, Trung Quốc hoàn toàn có khả năng trở thành đối trọng lớn của Pixar trong tương lai gần – ít nhất là ở thị trường châu Á.
Nếu họ tiếp tục cải thiện khâu kịch bản, giảm tính “khuôn mẫu”, và đầu tư vào cảm xúc nhân vật hơn là kỹ xảo thuần túy, thì biết đâu một ngày nào đó, giải Oscar cho Phim hoạt hình hay nhất sẽ gọi tên một tác phẩm gốc từ Trung Quốc.
Kết luận
Cuộc đua giữa hoạt hình 3D Trung Quốc và Pixar không chỉ là cạnh tranh về kỹ thuật – mà còn là sự va chạm giữa hai nền văn hóa kể chuyện.
Pixar mang lại những câu chuyện gần gũi, xúc động. Trung Quốc mang màu sắc sử thi, truyền thống và bản sắc dân tộc. Mỗi bên đều có lợi thế riêng, và cuộc cạnh tranh này không hồi kết – nhưng rất đáng chờ đợi.
